- เป็นโรคที่เกิดในสัตว์กีบคู่ โค กระบือ แพะ แกะ สุกร
- เชื้อไวรัสโรคปากและเท้าเปื่อยมี 7 ชนิด
- ในประเทศไทย พบ 3 ชนิด ได้แก่ ชนิดโอ เอ และเอเซียวัน
*** ชนิดเอเซียวัน พบระบาดครั้งสุดท้ายปี พ.ศ. 2540 ***
สัตว์ที่ติดเชื้อมีอาการอย่างไร
สัตว์จะมีอาการซึม ไข้สูง น้ำลายไหล มีเม็ดตุ่มใส พุพอง เกิดขึ้นภายในปาก ลิ้น เหงือก เพดานปาก ข้างแก้ม ซอกกีบ
ต่อมาเม็ดตุ่มจะแตกเป็นแผล สัตว์แสดงอาการขาเจ็บ เดินกะเผลก น้ำลายไหลมากขึ้น มีแผลในปาก ลิ้น เท้า และหัวนม
สัตว์ที่ติดเชื้อ แสดงอาการความรุนแรงแตกต่างกันขึ้นอยู่กับภูมิต้านทานโรค ความแข็งแรงของตัวสัตว์ และปริมาณ
เชื้อโรค
โรคปากและเท้าเปื่อยติดต่อได้อย่างไร
- เกิดจากการกินอาหารหรือน้ำที่มีเชื้อโรคปนเปื้อนอยู่
- การหายใจเอาเชื้อที่ปะปนอยู่ในอากาศเข้าไป
- สัตว์ที่เป็นโรคจะขับเชื้อไวรัส จากเม็ดตุ่มน้ำใส น้ำลาย มูลสัตว์
การป้องกันโรคปากและเท้าเปื่อย ทำได้อย่างไร
ป้องกันโรคเข้าฟาร์มโดย......
- งดการนำสัตว์เข้ามาเลี้ยงใหม่จากโคที่ไม่ทราบแหล่งที่มา หรือจากพื้นที่ที่มีโรคระบาด
- ห้ามบุคคลภายนอกเข้าฟาร์ม โดยเฉพาะอย่างยิ่งที่คอกเลี้ยงโคและโรงรีดนม
- ห้ามยานพาหนะเข้าฟาร์ม โดยเฉพาะอย่างยิ่งรถที่มีการเข้าฟาร์มหลายแห่ง เช่น รถขนขี้วัว รถรับซื้อโค รถขนฟาง
รถขนอาหาร เป็นต้น
- เลือกซื้ออาหารจากแหน่งที่เชื่อถือได้ว่าไม่มีโรคปากและเท้าเปื่อยระบาด
- ทำความสะอาดและทำลายเชื้อโรคที่โรงเรือน ถังนมและอุปกรณ์ต่างๆ
สร้างภูมิคุ้มกันโรคให้สัตว์
- ฉีดวัคซีนโรคปากและเท้าเปื่อยครั้งแรกตั้งแต่อายุ 4-6 เดือน
- ฉีดกระตุ้นซ้ำภายหลังจากฉีดครั้งแรก 3-4 สัปดาห์
- หลังจากนั้นฉีดวัคซีนตามรอบทุก 4 เดือน
ล้างและทำลายเชื้อโรคได้อย่างไร
- ล้างสิ่งสกปรก เช่น ดิน เศษอาหาร โดยการใช้น้ำสะอาดล้างพื้นผิว หรืออุปกรณ์ต่างๆ ก่อนที่จะใช้ยาฆ่าเชื้อในลำดับต่อไป
- ทำลายเชื้อโรคด้วยวิธีการ ดังนี้
♦ ต้องทำให้พื้นผิวหรืออุปกรณ์ที่จะทำลายเชื้อโรคเปียกชุ่มไปด้วยน้ำยา
♦ ต้องให้น้ำยาฆ่าเชื้อมีเวลาทำปฏิกิริยาอย่างน้อย 15-30 นาที ตามที่ระบุ โดยในการเลือกใช้ให้คำนึงถึงความเหมาะสม
กับวัสดุ อุปกรณ์ เช่น
► โซเดียมไฮโปคลอไรท์ (น้ำยาซักผ้าขาว 1 ขวด ต่อน้ำ 2 ขวด ระยะเวลาสัมผัส 30 นาที)
► โซดาไฟ ใช้ตามคำแนะนำข้างขวด
►โซเดียมคาร์บอเนต 2%
► หรือยาฆ่าเชื้อโรคอื่นๆ เช่น กลูตาราลดีไฮด์ ใช้ตามคำแนะนำข้างขวด
โรคนี้ทำให้เกิดผลเสียหายอย่างไร
- โดยทั่วไปโรคปากและเท้าเปื่อยไม่ทำให้ตาย ยกเว้นในลูกสัตว์ขนาดเล็กที่อาจเสียชีวิตได้
- ในสัตว์ที่ไม่ได้ฉีดวัคซีน จะแสดงอาการรุนแรง
- ต้องใช้เวลาในการฟื้นฟูสุขภาพนานมาก
- สัตว์บางตัวอาจไม่สามารถกลับมามีผลผลิตได้เหมือนเดิม
โรคปากและเท้าเปื่อยรักษาได้ไหม
- ไม่มีการรักษาโรคนี้ ยกเว้นการรักษาตามอาการ เพื่อป้องกันโรคแทรกซ้อน
เหตุใดฉีดวัคซีนเป็นประจำตามรอบแล้วยังเกิดโรค
- ความคุ้มโรคของวัคซีนไม่สามารถคุ้มโรคได้ 100% เนื่องจากการเสริมสร้างภูมิคุ้มกันโรคปากและ
เท้าเปื่อย ขึ้นกับปัจจัยหลายประการ เช่น สัตว์ต้องมีสุขภาพแข็งแรง ไม่เครียด และหากพื้นที่ใดมี
เชื้อไวรัส อยู่ในพื้นที่เป็นปริมาณมาก เช่น มีการนำเชื้อไวรัสเข้าฟาร์ม เมื่อภูมิคุ้มกันที่สัตว์ไม่สูงพอ
ทำให้มีโอกาสเกิดโรคได้
- แต่อาการและความเสียหายจะไม่รุนแรง เมื่อเปรียบเทียบกับสัตว์ที่ไม่ได้ฉีดวัคซีน
แจ้งข่าวสัตว์ป่วยได้ที่ไหน
- สำนักงานปศุสัตว์อำเภอ
- สำนักงานปศุสัตว์จังหวัด
- สำนักงานปศุสัตว์เขต
- คอลเซ็นเตอร์ ของสำนักควบคุม ป้องกันและบำบัดโรคสัตว์ เบอร์ 05-653-4412
***เมื่อเกิดโรคขึ้นกับสัตว์เลี้ยงของเกษตรกร และมีการแจ้งการเกิดโรค ทางรัฐจะดำเนินการควบคุมโรคไม่ให้แพร่ระบาด โดยเป็นบริการที่ไม่คิดค่าใช้จ่ายใดๆ***
ที่มา : หนังสือคู่มือโรคปากและเท้าเปื่อยสำหรับเกษตรกรและผู้ค้าสัตว์ กรมปศุสัตว์โรคปากและเท้าเปื่อยเกิดจากอะไร